ساخت گلخانه سبزیجات+ نکات مهم و آنچه نیاز است بدانید
در هر فضایی اعم از اندازههای کوچک مثل تراس یک آپارتمان یا اندازههای بزرگ برای احداث گلخانههای بزرگ تجاری، میتوان گلخانه ساخت. سبزیجات جزو آن دسته از محصولاتی هستند که برای رشد و پرورش آنها هیچ نیازی به تجهیزات خاص نیست و شما میتوانید به دلیل راحتی رشد و نمو و با کمترین تجهیزات گلخانهای این محصول را برای کشت گلخانهای برگزینید. این محصول مانند بعضی محصولات و میوههای گرمسیری نیازی به مراقبتهای خاص ندارد.
به علت رشد سریع بعضی از سبزیجات در گلخانهها، این فعالیت سودآور است و گزینهای مناسب برای افراد تازه کار به شمار میرود. دقت داشته باشید که برای احداث و ساخت گلخانه سبزیجات شما ملزم به رعایت یک سری اصولی هستید که در این محتوا ما آنها را برای شما توضیح میدهیم پس با ما همراه باشید.
انتخاب مکان مناسب برای ساخت گلخانه سبزیجات
انتخاب مکان مناسب برای ساخت گلخانه سبزیجات جزو اصول مهم آن است. یک مکان مناسب برای احداث گلخانه سبزیجات از شدت نور بالا در زمستان، دمای متوسط در زمستان و رطوبت کم برخوردار است و به بازار دسترسی آسانی دارد. هرچه اینمکان به تاسیسات نزدیکتر باشد و دسترسی به آنها راحتتر باشد، هزینههای تاسیس کاعش مییابد و باعث صرفهجویی در سوخت میشود.
محل احداث گلخانه سبزیجات باید دور از درختان یا ساختمانهایی باشد که گلخانه را تحت تاثیر قرار میدهند. درصورت استفاده درست از بادشکنها میتوانید هزینههای گرمایشی را کاهش دهید همچنین شما باید اطمینان داشته باشید که در آینده میتوانید فضای گلخانهتان را افزایش دهید.
میدانیم که بزرگراهها نقش موثری در حمل و نقل سبزیجات گلخانهای ایفا میکنند، اما باز هم انتخاب مکان برای احداث گلخانه در نواحی پرجمعیت بسیار مهم است؛ زیرا سبزیجات عمر کوتاهی دارند و هرچه زودتر به دست مشتری برسند، تازهتر خواهند بود. برداشت برخی از سبزیجات مانند گوجه فرنگی پیش از رسیدن کامل به همین علت است. چون در صورتی که گوجه فرنگی رسیده باشد به سختی میتوان آن را حمل کرد و رسیدن کامل آنها باعث له شدن گوجهها در هنگام حمل میشود. پس در نتیجه هرچه فاصله بین گلخانه سبزیجات با بازار خرده فروشی کمتر باشد بهتر است.
از دیگر نکاتی که باید مد نظر شما باشد، این است که گلخانههایی که از سیستم تولید گلدانی یا خاک بومی برای پرورش سبزیجات استفاده میکنند، باید در محیطهای هموار که دارای خاکهای عمیق و با زهکشی مناسب است، احداث شوند. از بهترین نوع خاک برای احداث گلخانه سبزیجات میتوان به خاکهای لومی شنی اشاره کرد.
برای گزینش مکان مناسب به منظور احداث گلخانه سبزیجات پیدا کردن منبع آب باکیفیت نیز از نکات حائز اهمیت است که باید به آن توجه کنید. هنگام انتخاب خاک یا آب برای گلخانهتان باید دقت کنید که اگر غلظت نمک در آن زیاد باشد، باعث کاهش عملکرد گلخانه میشود. در چنین شرایطی شما میتوانید از کشت بدون خاک به روش سیستم هیدروپونیک استفاده کنید.
نحوه ساخت گلخانه سبزیجات
زمان نقشهریزی برای احداث طرحهای گلخانهای باید چهار عامل مورد توجه شما قرار بگیرد که عبارتند از: نوع محصول، شرایط و محدودیتهای بار، نفوذ نور و هزینه هستند. میزان گرمایش، سرمایش و نور لازم متناسب با نوع محصولات کشت شده مشخص میشود. به همین علت بهتر است نوع محصولاتی را که قصد کشت آنها را دارید پیش از احداث گلخانه سبزیجات، تعیین کنید.
شیب سقف گلخانه باید حداقل ۲۸ درجه باشد و هوای گرم در داخل محوطه گلخانه باید به اندازهای باشد که از جمع شدن برف روی سقف در فصل زمستان پیشگیری کند. از متداولترین انواع گلخانه میتوان گلخانه به صورت مستقل یا متصل به ناودان، با سقفهای شیروانی یا گوتیک را نام برد که از آنها اغلباً برای احداث گلخانه سبزیجات استفاده میشود.
گلخانههای مستقل ممکن است دارای سقف شیروانی باشند، اما در گلخانههای متصل شاید چندین طاق شیروانی در سطح ناودان به یکدیگر متصل باشند. برای مساحتهای کمتر از ۱۰۰۰۰فوت مربع یا حدوداً ۱۰۰۰ متر مربع، گلخانههای مستقل گزینههای مناسبی هستند که قیمت کمتری نیز دارند. از گلخانههای نوع مستقل بهتر است برای مساحتهای بزرگتر استفاده کنید.
در بعضی از نواحی به علت نور کم نمیتوان از گلخانه متصل استفاده کرد؛ زیرا وجود دیوارهای اطراف گلخانه، مانع استفاده حداکثری سبزیجات از نور میشوند. در گلخانههای متصل در امتداد دو طرف گلخانه و سقف، باید مهاربندی و اقدامات لازم به منظور مقاومت در برابر باد در فصل بهار انجام شود. بهتر است با اتصال بوتههای گوجه فرنگی یا خیار به ریسمان، مهاربندی انجام شود. برای تحمل بارهای محصول کافی است مهاربندی در امتداد سقف انجام شود.
بهتر است برای ساخت فونداسیون گلخانه از بتن استفاده کنید. برای دسترسی آسان و سریع به تجهیزات از یک درب عریض در انتهای گلخانه استفاده نمایید. در ساخت گلخانه سعی کنید استفاده از سازههای نگهدارنده را کاهش دهید تا جایی که هیچ خطری برای استحکام سازه گلخانه شما ایجاد نشود و بتوانید از نور خورشید به میزان زیاد بهره ببرید.
برآمدگیها باید دارای جهت شمال به جنوب باشند تا سایه ساز کاهش پیدا کند و مواد لعاب نیز بسیار شفاف باشند. استفاده از کانالهای گرمایشی، سیستمهای آبیاری و خطوط برق هوایی باید به حداقل برسند. به منظور استفاده حداکثری از نور بهتر است از مواد تابنده و رنگهای روشن برای رنگ کردن سازههای نگهدارنده استفاده کرد.
بهترین رشد برای اکثر محصولات گلخانهای در نوری است که طول موج آن میان ۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر باشد. به این طیف از طول موجها تابش گفته میشود. امواج کوتاه نورمرئی اکثراً توسط پوششهای گلخانهای جذب میشود. با کم کردن نور اضافی در برگهای بالای گیاه، ایجاد نور پراکنده و افزایش نور منعکس شده به برگهای پایین به نفع گیاهان عمل میکنید.
با توجه به موادی که برای لعاب کارخانهها مورد استفاده قرار میگیرند، گلخانههای لعاب پلاستیکی نسبت به گلخانههای شیشهای دارای مزایای بیشتری هستند و قیمت کمتری دارند. از دیگر مزایای پلاستیک میتوان به سازگاری آن با انواع مختلف گلخانه، وزن سبک، مقاومت آن در برابر شکستگی و استفاده آسانتر از آن اشاره کرد.
انواع پوششهای پلاستیکی برای ساخت گلخانه سبزیجات
از مواد گوناگونی برای پوششهای گلخانه سبزیجات استفاده میشود که دارای معایب و مزایایی هستند از جمله این مواد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
اکریلیک
این ماده بسیار شفاف است و در مقابل شکستگی و عوامل جوی مقاومت بسیار خوبی دارد. این ماده نسبت به شیشه، اشعه ماورا بنفش را با سرعت بیشتری جذب میکند. عمر این ماده حدوداً ۱۰ سال است و اصلاً زرد نمیشود. حدود ۸۳ درصد نور توسط اکریلیک دو لایه منتقل میشود و فقط ۲۰ الی ۴۰ درصد از دست دادن گرما را در مقایسه با تک لایه کاهش میدهد. به آسانی خراش خوردن، بسیار گران بودن و قابل اشتعال بودن جز معایب این ماده به شمار میروند.
پلی کربنات
در مقایسه با اکریلیک این ماده در برابر ضربه مقاومت بهتری دارد و ارزانتر، نازکتر و انعطاف پذیرتر است. این ماده حدود ۱۰ الی ۱۵ سال عمر میکند. در پلی کربنات حدود ۴۰ درصد گرما در مقایسه با تک لایه کاهش پیدا میکند و پلی کربنات دو لایه حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد نور را منتقل میکند. از معایب این ماده به زودخراشیده شدن آن و سرعت بالای انبساط و انقباض آن میتوان اشاره کرد. همچنین شفافیت خود را زود از دست میدهند و به سرعت زرد میشوند، اما در انواع جدید آن با استفاده از مهارت کنندههای UV با این سرعت زرد نمیشوند.
پانلهای پلی استر
این پانلهای پلی استر تقویت شده با فایبرگلاس بسیار مقاوم، دارای قیمت متوسط و جذاب هستند. نور کمی از این پانلها عبور میکند و در مقابل ضربهها نیز مقاوم هستند. چیزی که باعث کاهش انتقال نور توسط این پانلها میشود، هوازدگی آنها در طول زمان است. این پلاستیک را میتوان به راحتی برش زد؛ زیرا در صفحات تخت یا راه راه عرضه میشود.
هنگامی که این پوشش توسط تدلار پوشش داده میشود، هواپذیری عالی را ارائه میدهد. طول عمر این پانل ۵ سال است و سرعت بالای انبساط و انقباض از معایب آن به شمار میرود. برای افزایش طول عمر آن تا ۲۰ سال بهتر است درجهای بالایی ازFRP را پوشش دهید.
فیلم پلی اتیلن
فیلم پلی اتیلن دارای زیبایی کمتر، موقتی و ارزانتر است. در مقایسه با سایر پلاستیکها باید به مراقبت بیشتری احتیاج دارد. این ماده به آسانی به وسیله اشعه ماورا بنفش خورشید تلف میشود فیلمهایی که با مهار کنندههایUV تقویت میشوند ۱۲ تا ۲۴ ماه بیشتر از حالت تقویت نشده عمر میکنند؛ زیرا این مواد در ورقهای پهن عرضه میشوند. همچنین به اعضای قاب ساختاری کمتری به منظور پشتیبانی احتیاج دارند و این باعث افزایش انتقال نور میشود.
برای حفظ گرما بهتر است از یک صفحه دو لایه پلی اتیلن ۶ میل در خارج و دومین به عنوان مانع داخلی استفاده کنید. استفاده از لایه داخلی افزون بر حفظ گرما به کاهش تراکم آب در گلخانه نیز کمک میکند. استفاده از حالت دو لایهای این مواد تلف شدن گرما را تا ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش میدهد و باعث انتقال ۷۵ الی ۸۷ درصد نور موجود در زمان جدید میشود.
فیلم پلی وینیل کلراید (PVC)
این ماده قابلیت بسیار زیادی در انتقال گرما دارد که موجب به وجود آمدن دمای هوای کمی بالاتر در شب در محیط گلخانه میشود. در صورتی که از مهار کنندههای UV استفاده شود، عمر فیلم را میتوانند افزایش دهند. قیمت این مواد بیشتر از فیلم پلی اتیلن است. از دیگر معایب این مواد میتوان به تجمع آلودگی بر روی آن اشاره کرد که به منظور انتقال بهتر نور بهتر است در زمستان شسته شود.
اهمیت کنترل دما در ساخت گلخانه سبزیجات
شما در همان ابتدای ساخت گلخانه باید تنظیم دمای هوای گلخانه را مد نظر داشته باشید و برای آن برنامه تنظیم کنید. در صورت تحقق این برنامه تنظیم دمای گلخانه شما شاهد رویش و باردهی گیاه مورد نظرتان خواهید بود. شما باید از حداقل دمای لازم برای محصول، کمترین دمای هوای بیرونی و مساحت سطح گلخانه برای تعیین نیازهای گرمایشی اطلاع داشته باشید. باید این نکته را نیز در نظر بگیرید که ممکن است گرما درهوای بادی و قرار گرفتن در معرض سایت، تلف شود.
در مناطق سردسیر اغلب گلخانههای تولید سبزیجات را با گاز طبیعی گرم نگه میدارند. برای گرم کردن محیط گلخانه در روزهای سرد سال نصب بخاری با خروجیBTU کافی مهم است. برای پیشگیری از آسیب زدن به محصول باید بخاریهای گاز طبیعی و گاز فشرده را هواکشی کرد. محل قرارگیری صحیح ترموستاتها در سطح گیاه است. قسمتی که گیاهان از آن در حال رشد هستند، یعنی جایی که جریان هوا یا نور خورشید به صورت مستقیم روی آن تاثیر نگذارد.
علاوه بر گرم نگه داشتن محیط ممکن است بر حسب زمان گلخانه شما نیاز به خنکسازی داشته باشد. از اقتصادیترین و کارآمدترین روش برای کاهش دمای گلخانه سبزیجات در اغلب مناطق دنیا استفاده از خنککننده تبخیری است. تهویه مناسب علاوه بر کنترل دما به پر کردن دی اکسید کربن و کنترل رطوبت نسبی نیز کمک میکند.
در صورتی که رطوبت نسبی بالای ۹۰ درصد باشد، مشکلاتی مثل بیماری و تراکم در سقف داخلی به وجود میآیند. در گلخانههای پلاستیکی به جای استفاده از هواکشهای سقفی از دریچههای جانبی به منظور تهویه و خنککننده استفاده میشود. تا حد امکان باید دریچهها را روی دیوار نصب کرد. در صورتی که دمای روز زیاد باشد، امکان دارد در اواخر بهار یا اوایل پاییز نیاز به سایه زدن باشد.
وسایل گوناگونی در بازار موجود هستند که میتوان روی آنها اسپری یا برس زد و سایه ایجاد کرد. اما با خنک شدن هوا باید این عوامل سایهها را حذف کرد. پس بهتر است عملیات سرمایش، گرمایش و تهویه در گلخانهها به صورت خودکار انجام شود. در این صورت شما نسبت به کنترل دما مطمئنتر خواهید بود و در نیروی کار نیز صرفهجویی خواهد شد.
خاک مناسب برای ساخت گلخانه سبزیجات
از آسانترین روشها برای آغاز تولید سبزیجات گلخانهای، بهرهمندی از خاک موجود در مکان کشت است. به شرط آنکه خاک دارای زهکشی خوبی باشد. با استفاده از کود دامی پوسیده، کمپوست یا کود دامی کمپوست شده، خاک را بهبود بخشید. خاک حداقل دو هفته پیش از کاشت بهتر است با بخور، بخار یا استریل شوند.
در صورت بخارپز شدن خاک سعی کنید دمای ۱۸۰ درجه فارنهایت را به مدت ۴ ساعت برای آن تامین کنید. بعد از انجام فعالیت عقیمسازی از خاکورزی عمیق جلوگیری کنید تا مانع ورود مجدد بذر علفهای هرز و ارگانیسمهای بیماریزا از زیر قسمت استریلسازی یا بخور شوید.
قبل از کاشت بهتر است خاک را مورد آزمایش قرار دهید تا مقدار کود مصرفی برای هر محصول معین شود. همه کودهای پتاسیم و فسفره پیش از کاشت مورد استفاده قرار بگیرند. بخشی از کودهای نیتروژن را باید قبل از کاشت و بخشی را در طول فصل رشد استفاده کرد. حتی میتوان کودهای نیتروژن را از طریق سیستم آبیاری قطرهای یا ساید پانسمان مورد استفاده قرار داد. در صورت نیاز باید از عناصر کود ثانویه و جزئی نیز استفاده کرد.
کشت هیدروپونیک در گلخانههای سبزیجات
در روش کشت هیدروپونیک برای سبزیجات گلخانهای، محصولات را در شن، ماسه یا مخلوطهای فاقد خاک مصنوعی در وانها، مخارن یا فرورفتگیها یا کیسهها میکارند. این روش برای رشد محصولات و فراهم کردن شرایط گردش مواد غذایی لازم طراحی شده است.
روش کشت هیدروپونیک سبزیجات گلخانهای در مقایسه با کشت معمولی به مراقبت و مدیریت زیادی احتیاج دارد. امروزه بهرهگیری از سیستمهای اتوماسیون، استفاده از نیروی کار برای کوددهی و آبیاری را کاهش داده است اما این به معنای عدم نظارت نیست.
کشاورزان فعال در این روش باید در رابطه با چگونگی رشد گیاه، ویژگیهای محیط فرهنگی و فیزیولوژی گیاه، تعادل و میزان مواد مغذی اطلاعات کافی داشته باشد. در نواحی که خاک مناسب برای تولید سبزیجات وجود ندارد با استفاده از روش کشت هیدروپونیک، امکان کشت سبزیجات گلخانهای برای شما فراهم خواهد شد.
بهترین محصولات برای گلخانههای سبزیجات
گوجه فرنگی جزو رایجترین سبزیجاتی است که در گلخانه کشت میشود، بعد از آن خیار بالاترین میزان کشت را دارد. هر دوی این محصولات خارج از فصلهای پاییز، زمستان و بهار رشد میکنند. از جمله محصولاتی که در نواحی خشک به خصوص در فصل زمستان کاشت میشود، میتوان کاهوهای Bibb و Leaf را نام برد.
شاهی، فلفل دلمهای، ریحان، نعناع و بادمجان از دیگر محصولات گلخانههای سبزیجاتی هستند. به منظور حصول بهترین نتیجه باید یک سری شرایط منحصر به فرد را در رابطه با هر یک از سبزیجات گلخانهای رعایت کنید. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و روشن ساختن مفاهیم در ادامه ما شما را شرایط ویژهای که برای رشد گوجه فرنگی لازم است، آشنا میکنیم.
افزایش دی اکسید کربن
طبق بررسیهای انجام شده وارد کردن دی اکسید کربن مکمل به گلخانه باعث افزایش عملکرد سبزیجات گلخانهای از جمله گوجه فرنگی میشود. بیشترین تاثیر را دی اکسید کربن زمانی دارد که گلخانه چندین روز و بدون تهویه بوده باشد. بیشترین میزان تاثیر را میتوان با تزریق ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ppm دی اکسید کربن به گلخانه با کمک مشعلهای پروپان یا دیگر مولدهای co 2 به دست آورد.
مدیریت تلفیقی آفات
یکی از رویکردهای کامل برای مدیریت آفات، مدیریت تلفیقی آفات IPM است.IPM بهرهگیری از آفت کشها را در گلخانه از بین نمیبرد، بلکه آفتکشها در ترکیب با کنترل بیولوژیکی، مکانیکی بلکه برای نظارت بر حشرات، اثربخشی روشهای کنترل را به حداکثر میرساند. عدم استفاده از آفت کشها اثرات مخربی که مواد شیمیایی بر افراد و محیط زیست وارد میکند را کاهش میدهد و تا حدودی باعث کاهش مقاومت آفات نیز میشود.
کاشتن گوجه فرنگی
کاشت گوجه فرنگی در گلخانه دو بار در سال ممکن است. زمان نشاء، کاشت و برداشت به محل ساخت گلخانه سبزیجات بستگی دارد. از روز کاشت گوجه فرنگی تا روز رسیدن آن ۱۰۰ روز طول میکشد، پس باید بذر طوری کاشته شود که میوه در اولین فرصت برای محصولات پاییزی برسد.
در نواحی خنک گوجه فرنگی را معمولاً در دهم تیر ماه و اوایل جولای میکارند. در اواخر مرداد ماه که همان اواسط آگوست میشود، گوجهها را به بسترهای گلخانهای پیوند میزنند. برداشت گوجه فرنگیها هم از دهم مهر ماه که همان اکتبر است آغاز میشود و تا اوایل اسفند ادامه دارد.
در صورت افزایش هزینههای مربوط به گرمایش، احتمال برداشت زودتر محصولات وجود دارد. به جای برداشت در اواخر بهار، میتوانید با دیر کاشتن محصول تا اواخر پاییز یا اوایل زمستان، برداشت را به عقب بیندازید. در مناطق جنوبی کشور به دلیل هوای گرم باید تاریخ کاشت را به عقب انداخت.
برای کم کردن هزینههای مربوط به نیروی کار و کاهش شوک پیوندی بهتر است گیاهانتان را در گلدانهای ذغال سنگ نارس یا مکعبها و یا گلدانهای پلاستیکی بکارید. همچنین بهتر است بدانید که در صورت استفاده از مخلوطهای گلدانی استریل تجاری بیماریهای گیاهچه و مشکلات مربوط به آن کاسته میشود. شما حتی میتوانید از مخلوطهای خاک سفارشی نیز استفاده کنید، اما برای رفع حشرات،ب ذر علفهای هرز و بیماریها باید خاک حتماً پاستوریزه شود. در صورتی که مخلوط خاک مرطوب را تا دمای ۱۶۰ درجه فارنهایت برای مدت زمان ۳۰ دقیقه حرارت دهید، اکثر آفات دفع خواهند شد.
بهتر است در هر گلدان ۲ الی ۳ بذر بکارید و آنها را آب دهید. بعد با پلی اتیلن شفاف گلدانها را بپوشانید و در سایه قرار دهید؛ چون با این کار نهالها ظاهر میشوند. پلاستیکها را پس از سبز شدن نهالها در بیاورید و گلدانها را در معرض نور آفتاب قرار دهید. در مرحله بعد در صورت رشد نهالها آنها را به خاک گلخانه منتقل کنید.
برای دو هفته اول رشد بهتر است دمای روز ۵۸ الی ۶۰ و دمای شب ۵۲ الی ۵۶ درجه فارنهایت باشد. بعد از آن دمای روز باید بین ۷۰ الی ۷۵ و دمای شب ۶۰ تا ۶۲ درجه فارنهایت باشد. دقت داشته باشید که بعد از دمای سرد اولیه نباید دما کمتر از ۵۵ درجه فارنهایت شود؛ زیرا باعث رشد محصولاتی خشن و نامنظم میشود و توقف رشد آها را نیز به دنبال دارد. شما میتوانید در روزهای ابری دما را اندکی کاهش دهید.
شاید در فصل زمستان نیاز به گرم کردن آب برای آبیاری باشد؛ زیرا پایین بودن دمای آب باعث کاهش رشد و خنک نگه داشتن ریشهها میشود. بهتر است هر هفته با محلول اولیه در آب آبیاری، کوددهی انجام شود با بزرگتر شدن محصولات بهتر است که این تغذیه را به دو بار در هفته افزایش دهید.
بعد از گذشت ۴ تا ۶ هفته از کاشت باید پیوندها را در بسترهای گلخانهای و در خاک یک اینچ عمیقتر از گلدانها بکارید. فاصله لازم برای قرار دادن گیاهان در ارتفاع ۱۵ تا ۱۸ اینچ از هم در ردیفهایی با عرض ۳ الی ۳.۵ فوت است، پس از آن نشا را حتماً آبیاری کنید.
برداشت گوجه فرنگی
میوه را باید تا زمانی که از بالاترین کیفیت آن مطمئن نشدیم، از روی تاک برنداریم. مشخصات موجود در بازار تعیین میکند که میوه باید زود برداشت شود یا خیر؟ هر هفته دو الی سه بار میوهها را برداشت میکنند. چیزی که به عنوان نشان و علامت تجاری متمایز برای گوجه فرنگیهای گلخانهای است، باقی ماندن کاسه گل سبز چسبیده به میوه و قسمت کوچکی از ساقه است.
سخن پایانی
در احداث گلخانه سبزیجات باید نکات مختلفی مدنظر شما باشد که اکثر آنها به شرایطی که شما برای محصول فراهم میکنید، بستگی دارد. از دیگر عواملی که نقش بسزایی در احداث و ساخت گلخانه و انتخاب نوع مصالح دارد، سرمایه موجود است.
در گلخانه سبزیجات شما میتوانید سبزیجات مورد علاقهتان را حتی خارج از فصل رشدشان بکارید. ما در این محتوا سعی کردیم شرایط گلخانهای لازم را برایتان توضیح دهیم.گوجه فرنگی از جمله سبزیجاتی است که بیشترین کشت گلخانهای را دارد برای همین در اینجا ما توضیحات لازم در رابطه با چگونگی مهیا کردن شرایط مناسب گلخانهای به شما ارائه دادیم.
داخل اینیستاگرام ما حتما عضو شو تا به همین زودی بهت نحوه ساخت دستگاه هیدروپونیک رو یاد بدیم