با آیروپونیک یا هوا کشت بیشتر آشنا شوید

با آیروپونیک یا هوا کشت بیشتر آشنا شوید: اگر گیاهان را در یک محفظه قرار دهید و ریشه آن ها را معلق نگاه دارید و سپس به جای قرار دادن آن ها در خاک از مه پاش ها استفاده کنید تا مواد غذایی را به ریشه های شان برسانید، هوا کشت انجام داده اید. وقتی می‌ خواهند مطالعاتی در زمینه فیزیولوژی گیاهان انجام بدهند، معمولا از روش هوا کشت استفاده می ‌کنند. دلیل آن هم ساده است.

به خاطر این که بتوانند به ریشه گیاه به طور کامل دسترسی داشته باشند. اگر دقیق تر بخواهیم بگوییم هوا کشت یعنی زمانی که شما تصمیم می گیرید گیاه تان را به صورت معلق قرار بدهید و تنها ریشه گیاه را سرشار از موادی محلول در آب کنید. در کشت هیدرو پونیک ما همواره از محلول مایع به عنوان بستر رشد استفاده می کنیم. ولی در ایرو پونیک به خاطر استفاده آب به صورت مه، مصرف آن کاهش پیدا می کند.

بیشتر بدانیم

گیاه را به صورت معلق بین زمین و آسمان نگه می داریم. پس ریشه ها به صورت آزادانه رشد می کنند بدون این که با هیچ ماده ای تماس پیدا کنند. همواره اطمینان پیدا کنید که ریشه گیاه به طور مستمر و مداوم مرطوب باشد تا دچار وضعیت خشکی نگردد. به دلیل این که در بستر رشد ایرو پونیک با خاک و سایر عوامل برخورد ندارند سلامتی شان تضمین می شود. زیرا معمولاً آفات و بیماری ها در خاک وجود دارد.

حال آن که ما در کشت ایرو پونیک یا هیدرو پونیک از خاک استفاده نمی‌ کنیم. و به جای آن مواد معدنی و مغذی را از طریق رطوبت و مه اطراف ریشه به آن می رسانیم. در واقع معلق بودن ریشه گیاه بین زمین و آسمان و این که هیچ تماسی با خاک ندارد، جزو برتری های آن حساب می شود. اگر می‌ خواهید از روش ایرو پونیک استفاده کنید، باید ترتیبی را اتخاذ کنید که بر طبق آن ریشه و ساقه گیاه به این صورت محدودیت رشدی نداشته باشند. به دلیل این که در چنین سیستمی آلودگی فیزیکی به حداقل خود می‌ رسد، رشد طبیعی گیاه گسترده شده و دسترسی به آب برای او آسان تر و تبادل هوایی آن نیز بیشتر خواهد شد.

بر طبق تحقیقاتی که اخیراً به عمل آمده است تبادل هوایی در محیط‌ هایی که بستر خاکی دارند تنها ۳۰ درصد و در محیط هایی که بستر هیدرو پونیک یعنی آب کشت دارند ۵۰ درصد و در محیط هایی که بستر ایرو پونیکی دارند یا هوا کشت نامیده می شوند تا ۹۹ درصد افزایش پیدا می کنند. اگر میزان تبادل هوا و اکسیژن رسانی به ریشه ها به میزان ۹۹ درصد افزوده شد میزان حجم ریشه ای هم گسترده تر شده و امکان جذب آب و محلول های غذایی راحت ‌تر می ‌شود.

انواع سیستم های آیرو پونیک

واحد های کم فشار چیستند؟

در روش واحد های کم فشار ریشه های گیاهان را بالای یک مخزن قرار می دهند که داخل آن محلول های مغزی است. با استفاده از یک پمپ کم فشار این محلول را از داخل آن مخزن به سمت ریشه ها هدایت می ‌کنند. البته این محلول به صورت چکه چکه و قطره قطره به ریشه گیاهان می رسد و یکباره هر چقدر ریشه گیاهان بزرگ تر شود، ممکن است میزان خشکی آن نیز بیشتر شود و به این ترتیب مواد مغذی را نیز به طور کامل دریافت نکند.

دستگاه های پرفشار

با استفاده از دستگاه های پر فشار، آب را به صورت یک غبار یا مه در می آورند. از این سیستم بیشتر در محصول ها و نمونه های گیاهی بسیار با ارزش تر استفاده می کنند تا هزینه‌ های بالای راه ‌اندازی آن جبران شود. از سامانه های پرفشار در زمینه های تصفیه آب و هوا و استریلیزه کردن مواد غذایی و بلور های سبک استفاده می شود.

سامانه های تجاری

سامانه های تجاری همان سیستم های هوا کشت پر فشار و سامانه های زیستی هستند که به منظور افزایش طول عمر گیاه و بلوغ محصول استفاده می گردند. حال به اجزای زیر سامانه ها و سخت افزار های زیستی می پردازیم که شامل سیستم‌ های کنترل زیستی از بیماری و سیستم های مقاومت پاتوژنی و زمان بندی دقیق و فشرده سازی محصول و محلول مغزی و حسگر های سرمایی و گرمایی و کنترل دمای محلول و آرایش نوری موثر محدوده و طیف فیلتراسیون حسگر های هشدار دهنده و نقص سیستم و حفاظت صرفه‌ جویی در هزینه نیروی انسانی و مراقبت و ترکیب قابل اعتماد بلندمدت و کاربرد ایمنی ماشین آلات هستند. ما معمولا از سامانه های تجاری زمانی استفاده می ‌کنیم که روی به کشت چند محصولی آورده باشیم. البته سامانه های تجاری پیشرفته جمع آوری داده ها و تحلیل باز خوردها و ارتباطات اینترنتی وسایل را در بر می گیرند.

مزایای سیستم ایروپونیک

• ۱- با استفاده از چنین سیستمی می توان تا حد ۸۰ درصد آب صرفه جویی کرد.
• ۲- با استفاده از چنین سیستمی ما توانایی زیاد کردن حجم ریشه ‌ها را داریم. به دلیل اینکه اکسیژن زیاد و مواد مغذی بیشتری به ریشه گیاه رسانده ‌ایم.
• ۳- نگهداری چنین سیستمی بسیار راحت است.
• ۴- فرایند کاشت به دلیل استفاده از چنین سیستمی تسریع می شود.
• ۵- استفاده از این سیستم چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بهینه تر و مقرون به صرفه تر است از سیستم هیدرو پونیک.
• ۶- با استفاده از چنین روشی به راحتی می توان دمای محیط ریشه را کنترل کرد.
• ۷- با استفاده از این روش می توان از خروج ارز از کشور جلوگیری نموده و درآمدی پایدار را بنیان نهیم.
• ۸- کشت و کار در چنین بستری باعث می‌ شود دیگر با علف هرز یا هر گونه پاتوژن سر و کار نداشته باشیم و به این ترتیب دیگر نیازی به سموم و آفت ‌کش ‌ها نداریم.
• ۹- در این حالت محصولات دارای طراوت و طعم و بوی منحصر به فردی خواهند بود. زیرا کیفیت آن ها حالا دیگر افزایش یافته است.
• ۱۰- به جهت به وجود آوردن فرآیند فتوسنتز در این روش میزان دسترسی گیاه به دی اکسید کربن در حدود ۱۰۰ درصد خواهد بود.
• ۱۱- مواد ریشه ‌ای دیگر نیازی به خاک ندارند بنابر این آلودگی آن ها دیگر کمتر می شود.
• ۱۲- به لحاظ آموزشی و بررسی ها و تحقیقات علمی، می توان از چنین روشی استفاده نمود. زیرا ریشه گیاه در این حالت قابل دسترسی است.

معایب سیستم آیرو پونیک

• ۱- یکی از عیوب بزرگ چنین سیستمی هزینه‌ های بالای اولیه آن می باشد.
• ۲- مشکل بعدی آن این است که اگر بین ریشه و سطح آب مخزن فضای وجود نداشته باشد احتمال این که میزان هوای دریافتی ریشه کمتر شود بسیار زیاد خواهد بود.
• ۳- در این سیستم مواد معدنی بسیار با سرعت رسوب گذاری می کنند و در نتیجه موجب بسته شدن منافذ نازل های غبار پاشی می ‌شوند.
• ۴- اگر در پی تولید محصولاتی با وسعت و مقیاس بسیار زیاد هستید، از این سیستم نمی توانید استفاده کنید.

کاربردهای آیرو پونیک شامل

اگر از گیاهانی مانند گردو و زیتون و پسته و سیب و مرکبات استفاده می ‌کنید که تکثیر قلمه های آنان بسیار سخت است، می توانید از چنین سیستمی استفاده کنید. همچنین اگر از گیاهان استراتژیک دارویی مانند سرخدار و غیره استفاده می ‌کنید تکیه بر چنین روشی به شما توصیه می شود. چنین سیستمی برای وزارت کشاورزی که احتیاج به تکثیر قلمه ها دارد حیاتی می باشد.

زیرا سیستم آیرو پونیک یا همان هوا کشت پیشرفته ترین تکنولوژی در زمینه کشت های گلخانه ای است. ایروپونیک فرآیندی است که طی آن ما دیگر نیازی به بستر های خاکی نخواهیم داشت و به جای آن از رطوبت و مه استفاده می کنیم. به این ترتیب بعضی از گیاهان مهم مانند سرخدار یا مینی تیوبر که از طریق کشت بافت شان تکثیر می شوند و برای رشد به مدت زیادی احتیاج دارند توسط این سیستم به حداقل می رسد.

ضمناً مشکل ریشه زایی گیاه سرخدار نیز تا حدی برطرف می شود. مورد بعدی موضوع گردش محلول مغزی و آب در گردش سیستم است که با توسل به این روش به میزان ۸۰ درصد کاهش پیدا می کند. به غیر از کاهش پیدا کردن هزینه آب مصرفی می ‌توان به حذف هزینه تامین بستر خاکی نیز اشاره نمود.

این میزان کاهش هم می ‌تواند از ۱۰ تا ۱۵ درصد باشد. اما در این میان گیاهانی هم وجود دارند که به روش زایشی تکثیر می شوند. بنابر این مدت زمان بیشتری را برای رشد می ‌طلبند. ولی با استفاده از این روش می ‌توان رشد آن ها را به صورت رویشی درآورد و مدت زمان رشد شان را نیز به حداقل رساند.

از جمله این گیاهان می ‌توان به زعفران و ارکیده و بنفشه آفریقایی و غیره اشاره کرد. مورد بعدی میزان تراکمی است که این روش به ما می دهد. مثلاً زمانی که بخواهید گیاه مینی تیوبر را تولید کنید احتمالاً در هر متر مربع فقط ۱۰۰ عدد را بتوانید به دست بیاورید در صورتی که در روش ایرو پونیک این میزان به ۲۰۴۹ عدد می‌ رسد. ممکن است شما بخواهید گیاهی مانند توت فرنگی را تولید کنید و به دلیل تجمع عناصر غذایی در اطراف ریشه این گیاه تولید آن از طریق سیستم هیدرو پونیک یا آب کشت غیر ممکن به نظر برسد.

در این صورت می توانید از سیستم ایرو پونیک یا هوا کشت استفاده کنید. رشد توت فرنگی در چنین سیستمی بسیار بالا تر است. همچنین غلظت رنگ دانه قرمز را در کلاله زعفران نیز از طریق این روش بالا می برند.