شیوه های خنک کردن یا سرمایش گلخانه

شیوه های خنک کردن یا سرمایش گلخانه: به طور کلی کار گرمایش و سرمایش گلخانه در کل پرهزینه است اما سرد کردن آن پرهزینه تر است. معمولا گلخانه داران زمانی که می خواهند مکان گلخانه را مشخص کنند حتما این موضوع را منظر قرار می دهند. بد نیست بدانید دمای گلخانه در تابستان، 11 درجه بیشتر از دمای بیرون آن است.

بنابراین این دما برای محصولات داخل گلخانه بسیار زیان بار است و به آنها آسیب می زند. بعضی از این اثرات زیان بار عبارتند از :

• عدم استحکام ساقه
• کاهش اندازه گل
• تأخیر در گلدهی
• مرگ جوانه.

کار خنک کردن جهت جلوگیرای از نفوذ تابش خورشید و اشعه های مضر آن در گلخانه ها انجام می شود.

اما در اینجا روش های مختلف خنک کردن گلخانه را بررسی می کنیم:

خنک کردن گلخانه به روش سایه دادن

وقتی بر روی گلخانه سایه ایجاد می شود،‌مانع از تابش مستقیم اشعه آفتاب و ورود اشعه های مضر آن به داخل می شود. هر چند این کار، نور گلخانه را کاهش می دهد اما سبب کاهش دمای آن تا حدود زیادی می شود. می توان پارچه ای را در بیرون یا داخل گلخانه جهت انجام این کار تعبیه کرد.اما اگر پارچه ای که جهت سایه دادن استفاده می شود در بیرون قرار گیرد، اثر بیشتری در کاهش دما دارد.

بعضی انواع پارچه هایی که به این منظورمورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

پارچه ساران

ساران یک نوع تور پلاستیکی از جنس پلی‌پروپیلن است که بر روی سطح خارجی گلخانه کشیده می شود. این نوع تور پارچه‌ای سبک بوده و به آسانی روی گلخانه نصب می‌شود.

اما از آنجا که رنگ سیاه حرارت را به خود جذی می کند، استفاده از آن را توصیه نمی کنیم. پارچه ساران معمولا بین 30 تا 94 درصد سایه ایجاد و حرارت را می کاهد. توصیه کارشناسان بر استفاده از پارچه‌ای است که تقریبا درصد سایه ایجاد کند. خوشبختانه این نوع پارچه ها در کشور خودمان نیز تولید می شوند که با علامت اختصاری Gs مشخص می شوند.

انواع آن عبارتند از :

Gs50

نوعی از پارچه ساران است که ۵۰ درصد سایه ایجاد می‌کند. عرض این پارچه 1 متر و طول آن 30 متر است و این نوع  در برابر اشعه ماورای بنفش یا UV مقاومت خوبی دارد.

Gs35

یکی از انواع ضعیف تر پارچه ساران که 35 درصد سایه ایجاد می کند و دارای عرض آن 1 متر و طول 30 متراست.

لازم به ذکر است بدانید گاهی از پرده‌های سایه‌دهنده در داخل گلخانه نیز استفاده می شود. زیرا علاوه بر اینکه این پرده‌ها  دما را در روز کاهش می دهند، در شب از اتلاف گرما جلوگیری می کنند. این پرده ها از جنس کتان کلفت یا بدون سلولز تهیه می شود که بین 35 تا 80 درصد سایه در گلخانه ایجاد می‌کند.

رنگ آمیزی پوشش گلخانه

یکی دیگر از روشهای سایه در گلخانه ها رنگ کردن پوشش آنست. برای اینکه پوشش گلخانه را رنگ آمیزی کنند معمولا از رنگ های جنس پلاستیک استفاده می کنند. معمولا رنگ ها را با آب به نسبت یک به پنج ترکیب می کنند. و یا ممکن است از ترکیب رنگ نیمه پلاستیک و آب و پودر مل به نسبت برابر با هم استفاده شود.

در این روش برای رنگ کردن هر متر مربع گلخانه، از 100 گرم رنگ نیمه پلاستیک و 100 گرم پودر مل استفاده می کنند. دلیل استفاده از پودر مل، ایجاد پوشش بیشتر هنگام رنگ کردن است.

سایه دادن با آب آهک (whitewash)

یکی دیگر از روشهای سایه در گلخانه ها، سایه دادن با آب آهک است. خوبست بدانید سقف گلخانه‌های پلاستیکی معمولا از جنس فیبر شیشه و پلی اتیلن است. ممکن است آهک به خوبی به آن نچسبد. جهت بهتر چسبیدن آب آهک روی سقف، به محلول آب آهک یک قاشق روغن کتان اضافه می کنند. برای پاک کردن این محلول، جوهر نمک کافی است اما به اسکلت های فلزی و آلومینیومی آسیب وارد می کند.

سایه دادن با مخلوط آب و خاک (Mud)

این روش سایه دادن، شبیه روش سایه دادن با آب‌آهک است. اما یک عیب دارد و آن هم سنگین رسوب آنست که ممکن است احتمال شکستگی ایجاد کند.

سایه دادن با آب (Flowing Water Shade)

یکی دیگراز روشهای سایه دادن استفاده از سیستم گردش آب است. این روش فقط در گلخانه های شیشه ای استفاده می شود که کاملا مسدود شده اند. دراین روش پمپ آبی نصب می شود که آب را به بالای گلخانه هدایت می کند. سپس آب از سوراخ‌های لوله خارج شده و روی سطح خارجی گلخانه می‌ریزد.

برای اینکه گرمای اشعه مادون قرمز خورشید گرفته شود مقداری رنگ سبز در آن ریخته می شود. آب در این روش در جریان است و برای استفاده مجدد، قبل از گرم شدن، سرد می شود.

2- روش تبخیری پوشال و پنکه  (Fan and pad evaporating system)

یکی دیگر ازروشهای سایه دادن که در مناطقی با رطوبت نسبی پایین استفاده می شود، روش تبخیری پوشال و پنکه است. با این  روش می توان بین 20 تا 30 درجه دما را کاهش داد. و البته به دلیل ایجاد رطوبت، در مناطق با رطوبت پایین بهتر است. این روش سیستمی مانند کولرهای آبی دارد.

پنکه ها در یک طرف و پوشال ها در طرف دیگر گلخانه قرار می گیرد. هوای بیرون در اثر عبور از لایه‌های فیبری مرطوب خشک‌شده، گرمای داخل گلخانه را می گیرد.سپس از طریق پنکه خارج می‌شود و به این وسیله هوای سرد جریان می باید و جایگزین هوای گرم می‌گردد.

3 قسمت روش تبخیری پوشال و پنکه عبارتند از :

 پنکه خارج کننده هوا  (Exhaust Fan)

این پنکه در سمت انتهایی یا جانبی دیوار گلخانه نصب می شود. کار آن اینست که هوا را از داخل  پوشال به داخل می‌کشد. پنکه با خارج کردن هوای داخل، خلاءی نسبی در گلخانه به‌وجود می‌آورد. جریان هوا داخل پوشال ها باعث خنک شدن هوای داخل می‌شود. سپس گرمای تولید شده توسط گیاهان و محیط داخل توسط پنکه خارج می شود.

پوشال مرطوب (Wet Pad)

پوشال ها در دیوار مقابل پنکه ها به صورت  ایستاده نصب می شوند و آب در آنها جریان دارد. در زمان نصب باید توجه کنید که در تنظیم فاصله بین پوشال ها و پنکه باید نکاتی را رعایت کرد: محدوده مطلوب بین 30 تا 60 متر است. بهترین فاصله 51 متر است. فاصله نباید بیشتر از 77 متر باشد. هر چقدر این فاصله بیشتر باشد، کارایی روش کمتر خواهد بود.

در گذشته پوشال ها را  از تراشه چوب نجاری یا خرده چوب تهیه می کردند. اما امروزه با پیشرفت علم، از مواد سلولزی دارای شیار عرضی تولید می شوند.

پمپ آب  (Water Pump)

کار آبرسانی به پوشال ها توسط پمپ آب صورت می گیرد. این دستگاه آب را روی لایه‌های فیبری می ریزد و با انجام این کار، پوشال ها را همیشه مرطوب نگه‌میدارد.

پمپ آب یک دستگاه اتوماتیک مجهز با تانک آب است. سپس آب را از تانکر بوسیله ی یک شیلنگ روی پوشال ها می ریزد. پس از مصرف، آب در لوله ها جریان می باد و دوباره به تانکر بر گردد. پوشال های خشک مقاومت بیشتری در برابر جریان هوا از خود نشان می دهند. پس جریان آب باید به گونه ای باشد که تمام پوشال را مرطوب کند.

جهت مدیریت مصرف، در شب‌های خنک تابستان باید جریان ورود آب را به داخل پوشال قطع نمود و تنها پنکه را روشن نمود.

همان طور که قبلا گفته شد، این روش در گلخانه هایی استفاده می شود که منفذی به بیرون ندارند تا هوای تازه در جریان باشد.