بستر کشت هیدروپونیک با فوم شیشه (Foam Glass)

در این مقاله می پردازیم به هشتمین ماده محبوب برای بستر کشت هیدروپونیک. نام این ماده فوم شیشه است و کاربرد های فراوانی دارد.

بستر کشت هیدروپونیک با فوم شیشه (Foam Glass):

 

نام دیگر فوم شیشه همان شیشه اسفنجی است و گاهی به سنگ های رشد نیز خوانده می گردد. این ماده در اویل قرن بیستم و در ده سیوم آن کشف شد. البته ابتدا به دلیل سبکی قابل ملاحظه آن برای نگه داشتن شناور ها به کار برده می شد ولی بعدا معلوم شد خاصیت ضد حرارتی و ضد صوتی بسیار زیادی هم داشته است.

 

جالب تر آن که کمی بعد مشخص شد می توان از آن برای صنایع کشاورزی هم استفاده نمود. دلیلش هم حالت اسفنجی ای بود که این ماده از خود داشت. این ماده را با خاک مخلوط می کردند تا بتوانند وزن خود خاک را کم کنند. اما به تدریج مشاهده شد که از فوم شیشه به تنهایی هم در نوعی کشت به نام هیدروپونیک هم می توان استفاده نمود. این نوع بستر کشت، یک بستر کشت دائمی بود.

و مانند بستر های کشت خاکی فرسودگی نداشت و نیازی هم به آیش بندی و این داستان ها نداشت. و این مسائل باعث می شد فوم شیشه ماده جالب تری برای کشاورزان صنعتی شود.

فوم شیشه چگونه ساخته می گردد؟

خود شیشه را بشدت پودر می کنند. سپس مقداری پودر زغال سنگ هم به آن اضافه می کنند. خوب که با هم مخلوط شان نمودند داخل یک قالب میریزند و به سمت کوره هدایتش می کنند. در درون کوره به این ماده و پودر ها ده هزار درجه سانتی گراد دما می دهند. این دمای بسیار بالا باعث می شود که این ماده کاملا استریل شده باشد. و اما درون کوره چه می گذرد؟ در این دمای بسیار بالا پودر شیشه به طور کامل ذوب می گردد.

پودر زغال سنگ هم می سوزد و با سوختن ان گازی در کوره تولید می گردد. با خارج شدن این گازها از بین فضای شیشه، داخل پودر شیشه ذوب شده حباب هایی به وجود می آید. سپس آن را از کوره بیرون می آورند و در مکانی خنک قرار می دهند تا خوب خنک شود. اما باید مراقب باشند تا این ماده به سرعت خنک نشود. چرا؟ چون هر مقدار دیر تر و آرام تر خنک شود ماده به دست آمده یک دست تر می گردد.

در نهایت وقتی این بلوک ها به طور کامل خنک شدند از داخل قالب های خود بیرون آورده می شوند و با اره هایی مخصوص آن را برش می زنند به هر اندازه ای که لازم باشد.

ساختار فوم شیشه چگونه است؟

توجه داشته باشید که ساختار ماده فوم شیشه به طور کامل مانند ساختار شیشه معمولی است. و فرقی ندارد. پس با داشتن چنین ساختاری کاملا سفت و محکم است. تنها تفاوتی که با خود شیشه دارد همان ساختار اسفنجی مانند آن است و نه چیز دیگر. ممکن است رنگ فوم شیشه تیره و کمی کدر باشد که آن هم به دلیل وجود همان کربنی است که در کوره وارد فضای آن شده است. چون ساختار فوم شیشه بسیار اسفنجی است، شبیه ماده لیکا است که وصف آن در مقاله ای دیگر در همین سایت قرار دارد.

یک مورد و نکته مهم راجع به فوم شیشه این است که می توان آن را از هر شیشه بازیافتی ای هم تولید کرد و در آخر محصول بدست آمده باز هم استریل شده است. به این معنا که می توان فوم شیشه را از بطری های شیشه ای و لیوان ها و پارچ ها و … که بازیافتی هستند نیز تولید نمود. ذکر این نکته نیز لازم است که برای مصارف کشاورزی از آن جایی که نیازی به قالب بندی خاصی نیست می توان فوم های شیشه ای را بعد از مرحله کوره با سرعت بیشتری خنک کرد و نیازی به خنک سازی طبیعی نیست.

مزایای فوم شیشه و خلاصی از حشرات خاکزی

یک مزیت دیگر فوم شیشه این است که اگر از آن استفاده نمایید حداقل با حشرات خاک زی در گیری ندارید و از دست آن ها خلاصی پیدا می کنید. البته می توانید از فوم شیشه برای بستر های کشت هیدروپونیک به صورت خرد شده استفاده نمایید.

ولی برای خرد کردن آن بهتر است از دستکش استفاده نمایید. فوم شیشه بسیار سبک است به طوری که در هر متر مکعب از فضا چگالی آن در حدود صد و بیست تا دویست و هشتاد کیلو گرم است. مورد بعدی این است که نسبت به ماده پرلیت هم حتی در حدود هفتاد درصد هوای بیشتری دارد. مورد بعدی این است که به دلیل این که در دمای ده هزار درجه ای سانتی گراد تهیه می گردد، پس کاملا استریل شده می باشد.

چون جنسش از شیشه است پس تجدید نا پذیر محسوب می شود و این بدان معناست که قرار نیست تجزیه شود و پوسیدگی پیدا کند. البته قیمتش هم بسیار ارزان تر است. و به راحتی می توان از آن استفاده نمود. به مواد شیمیایی واکنش نشان نمی دهد و فشرده هم نیست. PH آن خنثی است و سمی هم نیست.

معایب فوم شیشه در هیدروپونیک:

تنها عیب آن این است که اگر قرار باشد در بستر هیدروپونیک حرکتی داشته باشد سایندگی ایجاد می کند. چون ذاتش شیشه است.

 

نحوه استفاده از فوم شیشه در کشاورزی:

برای سیستم ‌های گلخانه ‌ای خاکی: یک قسمت از فوم شیشه به علاوه دو قسمت از کوکوپیت و دو قسمت هم از پیت ماس را با یکدیگر مخلوط کنید و در صورت لزوم می توانید از کود و کمپوست هم استفاده نمایید. اگر هم از گلدان خاکی استفاده می کنید، در قسمت کف گلدان مقداری فوم شیشه بریزید سپس بستر خود را روی آن بچینید. مثلا می توانید از پیت یا پرلیت هم استفاده نمایید. در آخر هم خاک برگ و بقیه را اضافه کرده و گیاه تان را بکارید. اما اگر از سیستم هیدروپونیک بهره می برید استفاده از این ماده متفاوت است. می توانید از فوم شیشه به علاوه کوکو پیت در گلدان استفاده نمایید.

مشخصات فنی فوم شیشه برای کشت هیدروپونیک:

هدایت الکتریکی آن به میزان 0.3 mS/cm است. حجم کلی آن 85% است. ظرفیت نگهداری آب (حجمی) 30% است. هوای موجود در فضای بین ماده (حجمی) 55% است. دانسیته توده ایی 0.23 g/cm-3. اندازه ذرات mm 9.5-19 است. pH  ثابت و پایدار است. البته این مشخصات اگر شما فوم شیشه را با مواد دیگر مخلوط کنید تغییر خواهند کرد.